Հոդվածում սոցիոլոգիական հետազոտության տվյալների հիման վրա դիտարկվում է Երևանի համալսարաններում հասարակական գիտությունների դասավանդման որակի հարցը, գնահատվում է հասարակագիտական գիտելիքների փոխանցման արդյունավետությունն ուսման ընթացքում։ Քննարկվում է աշխարհամակարգի մասին ուսանողների հայեցակարգային և համակարգային գիտելիքի առկայության հարցը։ Գնահատվում են ուսանողների հասարակական ակտիվությունը, դրա բնույթը, ինչպես նաև ուսանողական շարժումների գաղափարախոսական մանիպուլյացիայի հնարավորությունները։ Դիտարկվում են Հայաստանի կուսակցական համակարգում ուսանողական միջավայրից անդամներ ներգրավելու արդյունավետությունը և որակը, հնարավոր հետևանքները Հայաստանի ապագա ընտրանիների աշխարհընկալման որակի վրա։ ; The article examines the issue of teaching quality of social sciences in the universities of Yerevan based on sociological studies data, and evaluates effectiveness of social sciences knowledge transfer during the learning. The issue of the students' conceptual and systemic knowledge on the world system is discussed. The students' public activity, its characteristics and possibilities of ideological manipulation of student movements are assessed. The efficiency and quality of political parties' recruitment among students and its impact on worldview of future elites of Armenia is reviewed.
Article considers issues with regard to methodological features of the development of the form of governance in the context of constitutional stability. Author concludes that while speaking on the forms of governance we are often guided by fictional perceptions, which should be overcome and cannot base reforms concerning the mentioned issue. In the result of processes of legal convergence forms of governance borrowed from each other mechanisms non-characteristic to them and from this aspect in many cases their rapprochement can be noted. From the doctrinal viewpoint author considers classical forms of governance more acceptable. At the same time, she notes that the problems of our social system, solution of which is the main reason for continuous changes of the form of governance, will not be solved in conditions of new reforms implemented by the same logic. Hence, the axis of the problem of the further improvement of the model of governance in the Republic of Armenia should be transformed from the issue of making a choice between this or that form of governance, and the main attention should be focused on improving the mechanisms of separation and balance of powers, as well as forming and strengthening constitutional and political traditions and culture. ; Հոդվածում քննարկվում են կառավարման ձեւի զարգացման մեթոդաբանական առանձնահատկությունները սահմանադրական կայունության համատեքստում։ Հեղինակը եզրահանգում է, որ կառավարման ձեւերի առնչությամբ խոսելիս մեր հասարակական համակարգում հաճախ ենք առաջնորդվում միֆային պատկերացումներով, որպիսիք ունեն հաղթահարման անհրաժեշտություն եւ չեն կարող ընկած լինել նշված հարցին առնչվող բարեփոխումների հիմքում։ Նշվում է, որ ժամանակակից աշխարհում ընթացող կոնվերգենցիայի երեւույթների արդյունքում կառավարման մոդելները միմյանցից փոխառել են նախկինում իրենց ոչ բնորոշ մեխանիզմներ, և այդ առումով շատ դեպքերում նկատելի է վերջիններիս մերձեցում։ Դոկտրինալ տեսանկյունից հեղինակն առավել ընդունելի է համարում դասական կառավարման ձեւերը։ Միեւնույն ժամանակ, գտնում է, որ մեր հասարակական համակարգում առկա ...
Հետպատերազմական բարդ իրավիճակն ու շարունակվող կորոնավիրուսային համաճարակը հանգեցրին հասարակության քաղաքական ճգնաժամի, որի հանգուցալուծումը երկրի իշխանությունները փորձեցին իրականացնել արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների միջոցով: Չնայած ընտրողների ցածր մասնակցությանը ընտրություններին և գործող կառավարության քաղաքական վարկանիշի անկմանը՝ Ն. Փաշինյանի թիմին հաջողվեց ընտրությունների արդյունքով նոր խորհրդարանում պահպանել սահմանադրական մեծամասնությունը: Միաժամանակ, արմատական քաղաքական ընդդիմությունը նույնպես հաջողությամբ մտավ նոր խորհրդարան՝ բողոքի փողոցային պայքարը տեղափոխելով երկրի բարձրագույն օրենսդիր մարմին: Փաստորեն, Հայաստանում արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների միջոցով տեղի ունեցան գործող իշխանության վերարտադրություն և խորհրդարանական ընդդիմության նորացում:
Armenian abstract: Թուրքիա-Իրան բազմակողմ հարաբերությունները և երկու երկրների ներքաքաղաքական զարգացումները տարածաշրջանային անվտանգության տեսանկյունից և ՀՀ-իհամարկարևոր նշանա-կություն ունեն։ Հաշվի առնելով մոտ մեկ դարի ընթացքում տարածաշրջանում սկիզբ առած մարտահրավերները և երկուստեք տեղի ունեցած քաղաքական բնույթի փոփոխությունները, որոնք ընդհանուր առմամբ ազդում էին երկու երկրների միջպետական հարաբերությունների վրա` կարելի է փաստել, որ դրանք եղել են փխրուն, բայց միևնույն ժամանակ` հավասարակշռված։ English abstract: Turkey-Iran multilateral relations and the internal political developments of the two countries are of crucial importance for the regional security and for Armenia. Taking into account the challenges that have emerged in the region over the course of the last century and the political changes, that generally affect the interstate relations of the two countries, it can be stated that they are fragile, but at the same time balanced. Russian abstract: Разносторонние межгосударственные отношения Турции и Ирана, а также внутриполитические процессы в них, имеют особую важность для Республики Армения, в том числе по части региональной безопас-ности на Южном Кавказе.Принимая во внимание вызовы, возникшие в регионе в течение последнего столетия, а также политические изменения в каждой из них – все это в целом повлияло на межгосударственные отношения двух стран. В то же время отметим, что сущность ирано-турецких отношений можно определить как "хрупкие", которые, в то же время, являются достаточно сбалансированными.
Թուրքիայի համար Վրաստանի կարևորությունն առավել քան ակնհայտ է, և դրա վկայությունը տարեցտարի աճող տնտեսական ազդեցությունն է։ Քաղաքական և տնտեսական հարաբերությունների դինամիկայի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ թե՛ Վրաստանը, թե՛ Թուրքիան երկկողմ հարաբերությունների կառուցման գործում հետապնդում են տարբեր նպատակներ։ Եթե Թուրքիան Վրաստանում հետապնդում է աշխարհաքաղաքական, տնտեսական, կրոնական և սոցիալ-մշակութային շահեր, ապա Վրաստանի քաղաքականությունը Թուրքիայի ուղղությամբ կառուցվում է գերազանցապես առևտրատնտեսական և սոցիալական գործոնների վրա։ Վրացական հասարակական-քաղաքական գործիչների մեծ մասը, վերլուծական հանրույթի ճնշող մեծամասնությունն ընդհանուր առմամբ դրական են վերաբերվում Վրաստանի տնտեսության և ռազմավարական ոլորտներում Թուրքիայի ներկայությանը։ Հասարակության որոշ շրջանակներում, սակայն, առկա է որոշակի զգուշավորություն Թուրքիայի հետապնդած նպատակների վերաբերյալ, հատկապես մատնանշվում է Աջարիայում, Աբխազիայում և Վրաստանի իսլամադավան բնակչություն ունեցող համայնքներում Թուրքիայի վարած քաղաքականությունը։ Մի շարք քաղաքական ուժեր, կազմակերպություններ, ինչպես նաև Վրաց Ուղղափառ եկեղեցին հանրային բացասական կարծիքի վրա ձևավորում են քաղաքական օրակարգ, որն ընկալվում է որպես հակաթուրքական կամ հակաիսլամական։ Այնուամենայնիվ, 2004թ․ ի վեր Թուրքիայի աճող ազդեցությունը Վրաստանի տնտեսությունում, Վրաստանի ներգրավումը Ադրբեջանից արևմուտք ուղղվող էներգետիկ ծրագրերում, վրաց-ռուսական հարաբերություններում շարունակվող անորոշությունը Վրաստանում Թուրքիայի քաղաքական ազդեցության համար ստեղծել են համակարգային գործունեության հիմքեր, իսկ Վրաստանը հայտնվել է որոշակի իմաստով նպաստավոր, սակայն երկարաժամկետ առումով՝ ոչ միանշանակ աշխարհաքաղաքական իրողության պայմաններում։ ; The importance of Georgia for Turkey is more than obvious and this is evidenced by its increasing economic influence. An analysis of the political and economic relationship shows that Turkey and Georgia pursue different goals in their mutual relations. Turkey pursues geopolitical, economic, religious and sociocultural interests in Georgia, whereas Georgia's policy towards Turkey is based primarily on economic and social factors. Most of the Georgian politicians regard favorably the presence of Turkey in their country's economy and strategic areas. However, certain parts of the Georgian society exercise caution with regard to the objectives pursued by Turkey, especially its policies in relation to Adjara, Abkhazia and communities with Muslim population. A number of political forces, as well as the Georgian Orthodox Church, based on negative public opinion formulate a political agenda, which is perceived as anti-Turkish or anti-Islamic. Nonetheless, the increasing Turkish influence on Georgian economy since 2004, Georgia's involvement in energy projects in direction from Azerbaijan to the West, and continued uncertainty in Georgia-Russia relations have created grounds for systemic activities of Turkish political influence. In the short term this brings favorable geopolitical realities for Georgia, yet these are very ambiguous in the long run.
The subjects of the article are the problem of the formation of oppositional political parties in Armenia andthe features of bipolar political systems. The situation in the final period of the USSR's history is presented during which anti-Soviet political groups leaded by Karabakh committee struggled against Communist party and Soviet Regime. The concept of constitutional reforms adopted by the Specialized Commission for Constitutional Amendments adjunct to the RA President is also analyzed in the article. Particularly the attention is focused on the issues of the principle of separation of power, checks, and balances, electoral systems as well as the role of political opposition.
Հոդվածում վերլուծվում են Արցախի Հանրապետության հասարակության քաղաքա- կան գիտակցությանը և վարքագծին վերաբերող հարցեր։ Հենվելով Արցախի բնակիչ- ների քաղաքական տեղեկացվածության մասին սոցիոլոգիական հետազոտություն- ների արդյունքների վրա՝ նշվում է, որ արցախցիները վառ արտահայտված քաղաքական կողմնորոշում ունեն։ Եվ այնուամենայնիվ, չնայած Արցախի Հանրապետության քաղաքացիների՝ քաղաքականության մասին տեղեկացվածության համեմատաբար բարձր մակարդա- կին, բնակչության ընդամենը մի փոքր մասն է ներգրավված ամենօրյա քաղաքական գործընթացներում։ Հանրային քաղաքական գիտակցությունը սերտորեն կապված է քաղաքական վարքագծի հետ և արտացոլվում է դրանում։ Սոցիալական վարքագիծը քաղաքական միջավայրի հետ գործնական փոխ- գործակցության առարկա է հանդիսանում։ Նկատի է առնվում քաղաքական կյանքին մասնակցությունը։ Հաշվի առնելով, որ վարքագծի քաղաքական մշակույթի ամենակարևոր կողմե- րից մեկը ընտրազանգվածի վարքագիծն է, ինչպես նաև հենվելով 1991-2015թթ. Ար- ցախի Հանրապետությունում անցկացված համապետական նշանակության ընտրու- թյունների ու հանրաքվեների վերաբերյալ պաշտոնական տվյալների վրա՝ աղյուսա- կով ներկայացվել է դրանց Արցախի Հանրապետության քաղաքացիների մասնակ- ցության պատկերը։ ; The article analyzes the issues related to political consciousness and behavior of Artsakh society. Based on sociological surveys about Artsakh citizens' political awareness, it is noted that they have clearly expressed political orientation. However, it is noted that, despite the relatively high level of awareness of citizens of the Republic of Artsakh, only a small part of the population is involved in daily politics. Public political consciousness is closely linked to the political behavior and is reflected in that behavior. More specifically social behavior is subject to the practical interaction with the political system/environment. This relationship or interaction implies political participation. Considering that the electorate's behavior one of the most important aspects of the culture of political behavior, as well as based on the official data for the year 1991-2015 about participation in the general elections and referendums of the Artsakh Republic, the article illustrates the pattern of Artsakh Republic citizens' level of participation.
This article examines the issues of domestic and foreign policy of the Transcaucasian region. The Bolshevik Revolution in 1917 brought new conflicts in Russia, which pose a serious threat to the country's division. The February Revolution had rejected the monarchy, but at that time still did not represent a serious threat to the unity of Russia. The three Transcaucasian countries deepened internal conflicts caused by the external pressure of the Ottoman Empire. The Russian-Turkish war turned into a Turkish-Transcaucasian war.
Nowadays modeling has significant meaning in policy analysis and is one of the most effective methods to analyze political situations and to solve complicated problems. In the article, the author presents the model for assessing political system stability, based on the method of index construction as just this approach gives an opportunity to analyze the stability of the given country in its different periods (in-country analysis) as well as to compare different countries by stability level(cross-country analysis), using integrated numerical factor of stability (index).The interdisciplinary research implemented by the author and presented in the article is devoted to the development and comparative analysis of the political stability index of the South Caucasus, the EurAsEC and the EU. The author also makes a comparative analysis of mentioned 35 countries (countries of the South Caucasus, the EurAsEC and the EU member states) by political, social and economic aspects as aggregated factors as well as by separate variables included in the model.
Մտադրությունները սահմանազանցում են ենթադրում, և մեր մտածողությունը մշտապես լուսանցքային է։ Բայց մտերմիկ, պարզ ու հասկանալի, մի խոսքով՝ իր ստեղծած պատկերով աշխարհ ունենալու համար «մշակութային մարդու» մեր տեսակը մտադրությունները չափավորելու, սեփական ազատությունները սահմանափակելու և իր հնարավոր երջանկության մի մասը ինքնակամ զոհաբերելու գնով ստեղծեց կյանքը կազմակերպող ու կանոնակարգող մասնակի անվտանգություն սոցիոմշակութային մի միջավայր, որտեղ կարող էր դիմակայել իր ներսում ծվարած կենդանական բնազդներին։ Բայց վտանգը ոչ միայն իր ներսում էր, այլև իր իսկ կողմից կառուցարկված սոցիալական այն աշխարհի,որի զարգացման ամեն մի հաջորդ փուլում «կայունության արտադրության» կազմակերպման քաղաքակրթական, մշակութային, սոցիալական ու ազգային հիմունքները դառնում են ավելի հակասական ու հարըմբռնելի։
Ինչպես անցյալում, այնպես էլ քաղաքակրթական ու գաղափարական բախումների ու խորքային փոխակերպումների մեր ժամանակներում «կայունության արտադրությունը» ոչ միայն սոցիալական համակարգի արդյունավետ գործառնության ելակետային նախադրյալ է, այլև ազգային ու պետական կյանքի կազմակերպվածության, արտաքին ու ներքին վտանգներն զգալու և կանխելու համակարգային ընկալունակության և հասարակության բարոյական հուսալիության գրավական։ Հանգամանքներ, որոնք կանխորոշում են առօրյա կյանքի կազմակերպման ու կանոնակարգման հիմնահարցի տեսական ու գործնական արդիականությունը։
Տնտեսական ինքնիշխանությունը ցույց է տալիս, թե որքանով երկրի իշխանությունները վճռորոշ ձայն ունեն ազգային տնտեսության ճակատագրին, նրա զարգացման հիմնական առաջնահերթություններին վերաբերող հարցերի հետ կապված որոշումներ կայացնելու գործում: Պետությունն ինքնիշխան է, եթե այն մշակում և իրագործում է իր զարգացման ռազմավարությունը՝ անկախ այլ պետությունների դիրքորոշումներից, միևնույն ժամանակ՝ պահպանելով պետությունների իրավահավասարության և այլ երկրների ներքին գործերին չմիջամտելու սկզբունքները։ Ժամանակակից աշխարհում տնտեսական ինքնիշխանության սպառնալիքները կարող են ունենալ ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին ծագում՝ պայմանավորված, մի կողմից՝ պետության ներքին կառուցակարգերով, այնպես էլ այլ երկրների կողմից, այդ թվում՝ «փափուկ ուժի» գործադրմամբ տնտեսական ինքնիշխանությանը ներկայացվող սպառնալիքներով։ Այս առումով կարևոր է նաև ազատականության հիմնախնդիրը, քանի որ համապատասխան հակակշիռների և ինստիտուցիոնալ համակարգերի բացակայության դեպքում քաղաքական իշխանությունները տնտեսական ինքնիշխանության ապահովման գործընթացում կարող են փորձել սահմանափակել քաղաքացիների քաղաքական և տնտեսական իրավունքները։
The current article studies the nature and the dynamics of relations between the European Union and three post-Soviet countries, Armenia, Georgia and Moldova, after the collapse of the Soviet Union and their involvement in the European Neighbourhood Policy. In the article, it is attempted to uncover the compliance of the ENP with domestic and foreign political needs of the countries under consideration. Moreover, the article discusses the main mechanisms of transformation, i.e. Europeanization, implemented by the EU.
Դավադրապաշտական տեսությունները ակադեմիական միջավայրում արդարացիորեն բացասական համբավ ունեն։ Տարածված տեսակետի համաձայն՝ դավադրապաշտական տեսությունների իմացաբանական թերարժեքությունը աղճատում է սոցիալ-քաղաքական իրականության ադեկվատ պատկերացումը։ Սակայն, իմացաբանական թերարժեքությունը ժողովրդավարական հասարակություններում չի կարող լինել բարոյագիտական տեսանկյունից լինել բավարար փաստարկ նման տեսությունների տարածումը կանխարգելելու համար, քանի որ այդ դեպքում անհրաժեշտ կլիներ կանխել նաև իմացաբանական տեսանկյունից այլ թերարժեք տեսությունների տարածումը (ինչպես օրինակ՝ կրոնական և այլ ուսմունքները)։ Միևնույն ժամանակ տարածված է այն տեսակետը, ըստ որի՝ քաղաքական դավադրապաշտական տեսությունների տարածումը սպառնում է ժողովրդավարական հասարակություններին, քանի որ վերջիններս հասարակության անդամների միջև նվազեցնում են վստահության ընդհանուր մակարդակը իշխանությունների և պետական հաստատությունների նկատմամբ։ Ուստի մենք այլ ողջախոհ փաստարկների կարիք ունենք՝ քաղաքական դավադրապաշտական տեսությունների կանխմանն ուղղված քաղաքականության արդարացման համար։ Հոդվածում առաջադրված է այն տեսակետը, համաձայն որի՝ քաղաքական դավադրապաշտական տեսությունների բարոյական տեսանկյունից անընդունելիությունը և վերջիններիս՝ ժողովրդավարական սկզբունքներին սպառնալիցությունը կարող են լինել նման տեսությունների կանխմանն ուղղված քաղաքականության արդարացման բավարար փաստարկներ։ Այդպիսով՝ քաղաքական դավադրապաշտական տեսությունների բարոյագիտական թերարժեքությունն է հիմնականում պետությանը և հասարակությանը օժտում «բարոյական իրավունքով» նման տեսությունների տարածման դեմ քաղաքականության մշակման և իրականացման համար։
Քաղաքական կյանքի առասպելականացումը միշտ զբաղեցրել է մարդու ստեղծագործ միտքը։ Տարիներ շարունակ հետազոտողները խորհել են քաղաքական միֆերի և դրանց գործառույթների ձևակերպման հարցերի շուրջ։ Այսօր էլ դրանք համարվում են յուրաքանչյուր քաղաքական ուժի զինանոցի անբաժանելի մասնիկը և օգտագործվում են նոր իրականության ստեղծման և կառուցարկման համար։ Քաղաքական միֆերի կիրառելիության տիրույթը մեծացել է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացման, ապրելու մշակույթի պարբերական փոփոխելիության ֆոնին, ինչը առաջ է բերել դրանք մշտապես ուսումնասիրության հղանցքում պահելու խնդիր։ Այս հանգամանքն էլ պայմանավորում է մեր հոդվածի արդիականությունը։ Մեր խնդիրն է մերօրյա իրականությունից վերցված օրինակի միջոցով ուսումնասիրել նախընտրական քարոզարշավների, մասնավորապես արդյունավետ արտահայտման ձևաչափ համարվող նախընտրական հեռուստաբանավեճերի ժամանակ կիրառվող մանիպուլյացիոն տեխնոլոգիաները և դրանց արդյունքում ձևավորված քաղաքական միֆերը։ Հոդվածի մեթոդաբանական հիմքը կազմում են վերլուծության, համեմատության, ընդհանրացման, արխիվային տեսանյութերի, ինչպես նաև այլ գիտական նյութերի համադրման մեթոդները: Իրականացված հետազոտությունից պարզ դարձավ, որ 2018 թվականի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում թեքնածություն ներկայացրած ուժերը հիմնականում փորձել են կառուցարկել դավադրության, հերոս-փրկչի, ոսկե դարի, հեղափոխությունների մասին ավանդական միֆերը։ Դրանք կառուցվել են մի շարք մանիպուլյացիոն տեխնոլոգիաների կիրառման միջոցով։
